fortunae N F

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

• Every man is the artisan of his own fortune. (Appius Claudius Caecus)

• Each man (is) the maker of his own fortune

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

fortūna, ae (archaic gen. sing. fortunas, like familias, escas, vias, etc., Naev. ap. Prisc. p. 679 P.), f. [lengthened from fors; cf. Nep-tunus, v. Corss. Ausspr. 1, 434], chance, hap, luck, fate, fortune (good or ill; syn.: casus, fors; fatum, providentia).

In gen.:

quid est enim aliud fors, quid fortuna, quid casus, quid eventus, nisi cum sic aliquid cecidit, sic evenit, ut vel non cadere atque evenire, vel aliter cadere atque evenire potuerit? quo modo ergo id, quod temere fit caeco casu et volubilitate fortunae, praesentiri et praedici potest?

Cic. Div. 2, 6, 15:

si haec habent aliquam talem necessitatem: quid est tandem quod casu fieri aut forte fortuna putemus? Nihil enim est tam contrarium rationi et constantiae quam fortuna: ut mihi ne in deum quidem cadere videatur, ut sciat, quid casu et fortuito futurum sit. Si enim scit, certe illud eveniet: sin certe eveniet, nulla fortuna est: est autem fortuna: rerum igitur fortuitarum nulla praesensio est, etc.,

id. ib. 2, 7, 18 sq.:

sed haec fortuna viderit, quoniam ratio non gubernat,

id. Att. 14, 11, 1:

vir ad casum fortunamque felix,

id. Font. 15 fin.:

si tot sunt in corpore bona, tot extra corpus in casu atque fortuna... plus fortunam quam consilium valere,

id. Tusc. 5, 9, 25; cf.:

(bona) posita non tam in consiliis nostris quam in fortunae temeritate,

id. Lael. 6, 20:

adversante fortuna,

id. Rep. 2, 16 fin.; id. Mur. 31, 64:

quorum ego causa timidius me fortunae committebam,

id. Att. 9, 6, 4:

fortunae rotam pertimescere,

id. Pis. 10, 22: secundam fortunam pulcherrime: adversam aeque ferre, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 6; cf.:

prospera adversave fortuna,

Cic. N. D. 3, 37, 89:

spoliatam fortunam conferre cum florente fortuna,

id. Pis. 16, 38:

integra fortuna (opp. afflicta),

id. Sull. 31 fin.:

florentissima (opp. durior),

id. Att. 10, 4, 4:

non praecipua, sed par cum ceteris fortunae condicio,

id. Rep. 1, 4:

optima,

id. ib. 3, 17 fin.:

rei publicae fortuna fatalis,

id. Sest. 7, 17:

belli,

Caes. B. C. 2, 6, 1; id. B. G. 1, 36, 3:

se suas civitatisque fortunas ejus fidei permissurum,

Caes. B. G. 5, 3 fin. (cf. II. B. 1. fin. infra.).—Prov.:

fortuna miserrima tuta est,

Ov. P. 2, 2, 31:

fortuna meliores sequitur,

Sall. H. 1, 48, 15 (Dietsch): fortuna cum blanditur, captatum venit, Publ. Syr. 167 (Rib.): fortes fortuna adjuvat; v. fortis, II. A. fin. —

Personified: Fortuna, the goddess of fate, luck, or fortune, Fortune: He. Respice me. Er. Fortuna quod nec facit nec faciet me jubes, Plaut. Capt. 4, 2, 54:

nequiquam tibi Fortuna faculam lucrifica adlucere volt,

id. Pers. 4, 3, 47:

quo in genere vel maxime est Fortuna numeranda,

Cic. N. D. 3, 24, 61:

heu, Fortuna, quis est crudelior in nos te deus?

Hor. S. 2, 8, 61:

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus,

id. ib. 2, 2, 126:

Fortunae fanum antiquum (Syracusis),

Cic. Verr. 2, 4, 53, § 119:

Fortunae in gremio sedens,

id. Div. 2, 41, 85 sq.:

bona Fortuna,

id. Verr. 2, 4, 3 fin.:

Malam Fortunam in aedis te adduxi meas,

Plaut. Rud. 2, 6, 17:

mala Fortuna,

Cic. Leg. 2, 11, 28; id. N. D. 3, 25, 63: Fors Fortuna;

v. fors: Fortunae filius,

child of fortune, fortune's favorite, Hor. S. 2, 6, 49; v. filius.

In partic.

Without secunda or adversa, either good luck or ill luck, according to the context.

For fortuna secunda, good luck, good fortune, prosperity:

reliquum est, ut de felicitate pauca dicamus... Maximo, Marcello, Scipioni... non solum propter virtutem, sed etiam propter fortunam saepius imperia mandata,

Cic. de Imp. Pomp. 16, 47:

judicium hoc omnium mortalium est, fortunam a deo petendam,

id. N. D. 3, 36, 88:

diuturna cum fortuna,

id. Div. 1, 20, 39:

superbum se praebuit in fortuna,

id. Att. 8, 4, 1:

non solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est,

id. Lael. 15, 54:

a fortuna deseri,

Caes. B. G. 5, 34, 2: fortunam habere, to succeed, Liv. 24, 34, 1:

fortunam sibi facere,

id. 39, 40, 4; cf.:

fortunam sequi,

Tac. H. 4, 78:

habendam fortunae gratiam, quod, etc.,

Caes. B. C. 3, 73, 3:

dum fortuna fuit,

Verg. A. 3, 16:

deos precetur et oret, Ut redeat miseris, abeat fortuna superbis,

Hor. A. P. 201:

ut tu fortunam, sic nos te feremus,

id. Ep. 1, 8, 17:

venimus ad summum fortunae,

id. ib. 2, 1, 32:

ut te Confestim liquidus fortunae rivus inauret,

id. ib. 1, 12, 9:

occidit Spes omnis et fortuna nostri Nominis,

id. C. 4, 4, 71.—Prov.: Fortunam citius reperias quam retineas, Publ. Syr. 168 (Rib.).—Hence,

Per fortunas, i. e. for heaven's sake, Cic. Att. 5, 11, 1; 5, 13, 3; 3, 20, 1.—

For fortuna adversa, ill luck, mishap, misfortune, adversity (very rare):

Trojae renascens alite lugubri Fortuna tristi clade iterabitur,

Hor. C. 3, 3, 62:

ut arte Emendaturus fortunam,

id. S. 2, 8, 85.—

= condicio, state, condition, circumstances, fate, lot (class.;

a favorite expression of Cicero): est autem infima condicio et fortuna servorum,

Cic. Off. 1, 13, 41; cf.:

in infimi generis hominum condicione atque fortuna,

id. Mil. 34, 92:

(Lampsaceni) populi Romani condicione socii, fortuna servi,

id. Verr. 2, 1, 32, § 81;

so corresp. to condicio,

Quint. 3, 8, 50:

Aedui queruntur fortunae commutationem,

Caes. B. G. 7, 63:

ut non modo omnium generum, aetatum, ordinum omnes viri ac mulieres, omnis fortunae ac loci, sed, etc.,

Cic. Pis. 22, 52:

homines infimā fortunā,

id. Fin. 5, 19, 52:

inferiorem esse fortunā,

id. Fam. 13, 5, 2:

spes amplificandae fortunae,

id. Lael. 16, 59:

cui cessit triplicis fortuna novissima regni,

lot, share, Ov. M. 5, 368:

Arruns Camillam Circuit et quae sit fortuna facillima temptat,

opportunity, Verg. A. 11, 761: Gallus utrum avem, an gentem, an fortunam corporis significet, bodily condition (of a eunuch), Quint. 7, 9, 2.— Plur.:

quod si eo meae fortunae redeunt, abs te ut distrahar,

Ter. Phorm. 1, 4, 23:

omnes laudare fortunas meas, qui gnatum haberem tali ingenio praeditum,

id. And. 1, 1, 71:

ejus laudare fortunas, quod qua vellet ingredi posset,

Cic. Tusc. 5, 39, 115:

et secundas fortunas amittere coactus est, et in adversis sine ullo remedio permanere,

id. Sull. 23, 66; Caes. B. G. 5, 3, 5; 6, 7, 6.—

Transf., concr., fortunae, ārum, less freq. in the sing., property, possessions, goods, fortune.

Plur.:

tum propter rei publicae calamitates omnium possessiones erant incertae: nunc deum immortalium benignitate omnium fortunae sunt certae,

Cic. Rosc. Com. 12, 33:

bona fortunaeque,

id. Verr. 2, 1, 44, § 113:

pecunia fortunaeque,

id. Rosc. Am. 3, 7:

fortunas morte dimittere,

id. Tusc. 1, 6, 12:

et honore et auctoritate et fortunis facile civitatis suae princeps,

id. Rep. 2, 19:

fortunis sociorum consumptis,

Caes. B. G. 1, 11 fin.:

fortunarum pericula,

Quint. 4, 2, 122.—

Sing.:

quo mihi fortuna, si non conceditur uti?

Hor. Ep. 1, 5, 12:

nec mea concessa est aliis fortuna,

Ov. Tr. 5, 2, 57:

adiri nomen invidiosae fortunae Caesaris,

Vell. 2, 60, 1 Ruhnk.:

de fortuna, qua uterque abundabat,

Quint. 6, 1, 50:

fortunam in nominibus habere,

Dig. 4, 7, 40 fin.

* * *

fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.

Subst.

As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.

also: casumque timent quem cuique ferat fors,

Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:

unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,

Ter. Phorm. 1, 2, 88:

sed haec, ut fors tulerit,

Cic. Att. 7, 14 fin.:

sed haec fors viderit,

id. ib. 14, 13, 3;

4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,

Hor. S. 1, 1, 2:

quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,

Ter. Hec. 3, 3, 10:

telum quod cuique fors offerebat, arripuit,

Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:

forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,

Liv. 1, 4, 4:

fors fuit, ut, etc.,

it happened that, Gell. 12, 8, 2:

fors fuat pol!

so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;

post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,

Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.

also: pretio fors fuat officiove, etc.,

perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—

Personified, Fors, the goddess of chance:

dea Fors,

Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,

sit sane Fors domina campi,

Cic. Pis. 2, 3:

fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),

id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:

sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,

id. Att. 4, 10, 1:

saeva,

Cat. 64, 170:

dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,

Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;

aedis Fortis Fortunae,

Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:

Fortunae Fortis honores,

Ov. F. 6, 773:

o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!

Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).

Adverb., in the nom. and abl.

fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):

similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,

Prisc. p. 1015 P.:

et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,

Verg. A. 5, 232; 6, 535:

cesserit Ausonio si fors victoria Turno,

if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:

iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,

Prop. 2, 9, 1:

et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,

Verg. A. 11, 50; 2, 139:

fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,

Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:

fors etiam,

Val. Fl. 4, 620.—

forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).

Lit.:

quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,

Cic. Div. 2, 7, 18:

forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,

Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:

si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,

Cic. Fat. 3, 6; cf.:

nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,

id. Div. 2, 68, 141:

quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,

Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:

nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;

39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,

Curt. 5, 11, 10:

captivi quidam pars forte pars consilio oblati,

Liv. 9, 31, 7:

dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,

Vell. 2, 66, 5; cf.:

mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,

Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:

seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,

Tac. H. 2, 42; cf.:

seu forte seu tentandi causa,

Suet. Aug. 6:

donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,

Tac. A. 4, 54:

cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,

Cic. Planc. 26, 65:

cum cenatum forte apud Vitellios esset,

Liv. 2, 4, 5:

ibi cum stipendium forte militibus daretur,

id. 2, 12, 6:

forte aspicio militem,

Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:

fit forte obviam mihi Phormio,

Ter. Phorm. 4, 3, 11:

rus ut ibat forte,

id. ib. 63:

forte ut assedi in stega,

Plaut. Bacch. 2, 3, 44:

lucernam forte oblitus fueram exstinguere,

id. Most. 2, 2, 56:

forte evenit, ut, etc.,

Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:

Tarenti ludi forte erant,

Plaut. Men. prol. 29:

erat forte brumae tempus,

Liv. 21, 54, 7:

et pernox forte luna erat,

id. 32, 11, 9:

per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,

i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:

per eosdem forte dies, etc.,

id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:

in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,

Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):

forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,

Hor. Ep. 1, 7, 29:

ibam forte via sacra,

id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:

forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,

Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—

Transf., to denote uncertainty, corresp. to the Gr. an, perhaps, perchance, peradventure.

In conditional and causal sentences.

With si:

irae si quae forte eveniunt hujusmodi,

Plaut. Am. 3, 2, 60:

si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,

Cic. Div. in Caecil. 1, 1:

hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?

id. Mil. 38, 104:

si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:

si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,

Cic. N. D. 2, 35, 90:

si te Latina forte deficient,

id. Ac. 1, 7, 25:

si qui me forte locus admonuerit,

id. de Or. 3, 12, 47:

si quae te forte res aliquando offenderit,

id. Fam. 7, 17, 2:

quod si forte ceciderint,

id. Lael. 15, 53:

si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,

id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:

forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,

Plaut. As. 4, 1, 49:

ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,

Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:

protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,

Verg. A, 5, 485.—

With nisi ironically:

hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,

Plaut. Capt. 2, 2, 59:

nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,

Cic. Mur. 6, 13:

propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,

id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;

nisi forte se intellexerit errasse, etc.,

id. ib. 1, 33, 120:

negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,

id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;

nisi memoria forte defecerit,

id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:

nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,

Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:

Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,

Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:

immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,

id. Rep. 1, 13:

ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,

id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—

With ne:

ne quid animae forte amittat dormiens,

Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:

pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,

Plaut. Curc. 2, 2, 21:

qui metuo, ne te forte flagitent,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

metuens, ne forte deprehensus retraheretur,

Liv. 2, 12, 4:

comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,

Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—

In relat. clauses (very rare):

nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,

Plaut. Am. 2, 2, 195:

unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,

Ov. Tr. 5, 7, 53:

nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,

Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—

In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;

and in the corrupt passage,

id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;

Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,

Plaut. Bacch. 1, 1, 47:

neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,

Quint. 9, 4, 49:

sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,

id. 2, 4, 35:

ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,

id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:

forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,

what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:

alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,

than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179.

fors, fortis, f. [fero, to bring, whence fortuna, v. Curt. Gr. Etym. p. 300 sq.], chance, hap, luck, hazard.

Subst.

As an appellative noun (used only in the nom. and abl.; syn.: fortuna, casus, sors): quo saxum impulerit fors, eo cadere Fortunam autumant, Pac. ap. Auct. Her. 2, 23, 36 (Trag. Rel. v. 368 Rib., who regards this verse as spurious); cf.: quibus natura prava magis quam fors aut fortuna obfuit, Att. ap. Non. 425, 13 (Trag. Rel. ed. Rib. v. 110): cui parilem fortuna locum fatumque tulit fors, Lucil. ap. Non. 425, 15; cf.

also: casumque timent quem cuique ferat fors,

Lucr. 3, 983 Lachm. N. cr.:

unum hoc scio: Quod fors feret, feremus aequo animo,

Ter. Phorm. 1, 2, 88:

sed haec, ut fors tulerit,

Cic. Att. 7, 14 fin.:

sed haec fors viderit,

id. ib. 14, 13, 3;

4, 10, 1: quam sibi sortem Seu ratio dederit, seu fors objecerit,

Hor. S. 1, 1, 2:

quia tam incommode illis fors obtulerat adventum meum,

Ter. Hec. 3, 3, 10:

telum quod cuique fors offerebat, arripuit,

Cic. Verr. 2, 4, 43; Hor. S. 1, 6, 54; 2, 1, 59:

forte quadam divinitus super ripas Tiberis effusus lenibus stagnis,

Liv. 1, 4, 4:

fors fuit, ut, etc.,

it happened that, Gell. 12, 8, 2:

fors fuat pol!

so be it! God grant it! Ter. Hec. 4, 3, 4;

post-class.: fors fuat, ut his remediis convalescamus,

Symm. Ep. 2, 7; Aus. Ep. 16: fors fuat, an, etc., it might so happen that; perchance, i. q. forsitan, Symm. Ep. 1, 39; 4, 28 and 29; cf.

also: pretio fors fuat officiove, etc.,

perhaps, Sid. Ep. 9, 7 (but not in Lucr. 1, 486, v. Lachm. ad h. l.).—

Personified, Fors, the goddess of chance:

dea Fors,

Ov. F. 6, 775; also in the connection Fors Fortuna, whose temple was situated on the Tiber, outside of the city: vosne velit an me regnare, era quidve ferat Fors, Virtute experiamur, Enn. ap. Cic. de Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 203 ed. Vahl.); so,

sit sane Fors domina campi,

Cic. Pis. 2, 3:

fors, in quo incerti casus significantur magis (different from Fortuna),

id. Leg. 2, 11 fin. Mos. N. cr.:

sed de illa ambulatione Fors viderit, aut si qui est qui curet deus,

id. Att. 4, 10, 1:

saeva,

Cat. 64, 170:

dies Fortis Fortunae appellatus ab Servio Tullio rege, quod is fanum Fortis Fortunae secundum Tiberim extra urbem Romam dedicavit Junio mense,

Varr. L. L. 6, § 17 Müll.; cf.;

aedis Fortis Fortunae,

Liv. 10, 46, 14; Tac. A. 2, 41:

Fortunae Fortis honores,

Ov. F. 6, 773:

o Fortuna! o Fors Fortuna! quantis commoditatibus hunc onerastis diem!

Ter. Phorm. 5, 6, 1 (quoted by Varr. ap. Non. 425, 19; for Cic. Div. 2, 7, 18, v. II. B. 1. infra).

Adverb., in the nom. and abl.

fors, ellipt., for fors sit, it might happen, i. e. perchance, perhaps, peradventure (only poet. and in post-class. prose):

similiter fors, cum sit nominativus, accipitur pro adverbio,

Prisc. p. 1015 P.:

et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc.,

Verg. A. 5, 232; 6, 535:

cesserit Ausonio si fors victoria Turno,

if perchance, id. ib. 12, 183; Val. Fl. 3, 665; Tert. ad Uxor. 2, 2.—Esp. in the connection fors et, i. q. fortasse etiam, perhaps too:

iste quod est, ego saepe fui, sed fors et in hora Hoc ipso ejecto carior alter erit,

Prop. 2, 9, 1:

et nunc ille quidem spe multum captus inani, Fors et vota facit cumulatque altaria donis,

Verg. A. 11, 50; 2, 139:

fors et Debita jura vicesque superbae Te maneant ipsum,

Hor. C. 1, 28, 31; Stat. S. 3, 4, 4.—Less freq.:

fors etiam,

Val. Fl. 4, 620.—

forte, by chance, by accident, casually, accidentally; freq. with casu, temere, fortuna (freq. and class.).

Lit.:

quid est tandem, quod casu fieri aut forte fortuna putemus? etc.,

Cic. Div. 2, 7, 18:

forte fortuna per impluvium huc despexi in proximum,

Plaut. Mil. 2, 3, 16; Ter. Eun. 1, 2, 54; Plaut. Bacch. 4, 8, 75: aut forte omnino ac fortuna vincere bello: Si forte et temere omnino, quid cursum ad honorem? Lucil. ap. Non. 425, 16 sq.:

si forte, temere, casu aut pleraque fierent aut omnia, etc.,

Cic. Fat. 3, 6; cf.:

nisi ista casu nonnumquam, forte, temere concurrerent,

id. Div. 2, 68, 141:

quam saepe forte temere Eveniunt, quae non audeas optare,

Ter. Phorm. 5, 1, 30; cf. Liv. 41, 2, 7:

nec quicquam raptim aut forte temere egeritis,

id. 23, 3, 3: perpulere, ut forte temere in adversos montes erigeret, 2, 31, 5; 25, 38, 12;

39, 15, 11: quibus forte temere humana negotia volvi persuasum est,

Curt. 5, 11, 10:

captivi quidam pars forte pars consilio oblati,

Liv. 9, 31, 7:

dumque hoc vel forte, vel providentia, vel utcumque constitutum rerum naturae corpus, etc.,

Vell. 2, 66, 5; cf.:

mihi haec et talia audienti in incerto judicium est, fatone res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur,

Tac. A, 6, 22: [p. 771] si adhuc dubium fuisset, forte casuque rectores terris, an aliquo numine darentur, Plin. Pan. 1, 4:

seu dolo seu forte surrexerit, parum compertum,

Tac. H. 2, 42; cf.:

seu forte seu tentandi causa,

Suet. Aug. 6:

donec advertit Tiberius forte an quia audiverat,

Tac. A. 4, 54:

cum casu diebus iis itineris faciendi causa, Puteolos forte venissem,

Cic. Planc. 26, 65:

cum cenatum forte apud Vitellios esset,

Liv. 2, 4, 5:

ibi cum stipendium forte militibus daretur,

id. 2, 12, 6:

forte aspicio militem,

Plaut. Curc. 2, 3, 58; cf.:

fit forte obviam mihi Phormio,

Ter. Phorm. 4, 3, 11:

rus ut ibat forte,

id. ib. 63:

forte ut assedi in stega,

Plaut. Bacch. 2, 3, 44:

lucernam forte oblitus fueram exstinguere,

id. Most. 2, 2, 56:

forte evenit, ut, etc.,

Cic. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 224; Liv. 1, 7, 13:

Tarenti ludi forte erant,

Plaut. Men. prol. 29:

erat forte brumae tempus,

Liv. 21, 54, 7:

et pernox forte luna erat,

id. 32, 11, 9:

per eos forte dies consul copias Larisam ducere tribunos militum jussit,

i. e. it came to pass on one of those days, id. 36, 14, 1:

per eosdem forte dies, etc.,

id. 37, 20, 1; 37, 34, 1; cf. Tac. A. 4, 59:

in locum tribuni plebis forte demortui candidatum se ostendit,

Suet. Aug. 10. —So nearly = aliquando (mostly poet. and post - Aug.):

forte per angustam tenuis vulpecula rimam repserat in cumeram frumenti,

Hor. Ep. 1, 7, 29:

ibam forte via sacra,

id. S. 1, 9, 1; Mart. 1, 54, 7:

forte quondam in disponendo mane die praedixerat, etc.,

Suet. Tib. 11; Aur. Vict. de Caes. 17, 5.—

Transf., to denote uncertainty, corresp. to the Gr. an, perhaps, perchance, peradventure.

In conditional and causal sentences.

With si:

irae si quae forte eveniunt hujusmodi,

Plaut. Am. 3, 2, 60:

si quis vestrum, judices, aut eorum qui assunt, forte miratur, etc.,

Cic. Div. in Caecil. 1, 1:

hicine vir usquam, nisi in patria, morietur? aut, si forte, pro patria?

id. Mil. 38, 104:

si forte est domi,

Plaut. Bacch. 3, 5, 4; cf. id. Poen. 5, 2, 104; Liv. 1, 7, 6:

si forte eos primus aspectus mundi conturbaverat, etc.,

Cic. N. D. 2, 35, 90:

si te Latina forte deficient,

id. Ac. 1, 7, 25:

si qui me forte locus admonuerit,

id. de Or. 3, 12, 47:

si quae te forte res aliquando offenderit,

id. Fam. 7, 17, 2:

quod si forte ceciderint,

id. Lael. 15, 53:

si quando, si forte, tibi visus es irasci alicui,

id. Rep. 1, 38 Mos. N. cr.; cf. id. de Or. 3, 12, 47.—Rarely forte si:

forte si tussire occepsit, ne sic tussiat, ut, etc.,

Plaut. As. 4, 1, 49:

ita demum novatio fit... forte si condicio vel sponsor vel dies adiciatur,

Gai. Inst. 3, 177.—Rarely with ellipsis of si:

protinus Aeneas celeri certare sagitta invitat qui forte velint, i. e. si qui forte velint,

Verg. A, 5, 485.—

With nisi ironically:

hoc te monitum, nisi forte ipse non vis, volueram,

Plaut. Capt. 2, 2, 59:

nemo fere saltat sobrius, nisi forte insanit,

Cic. Mur. 6, 13:

propensior benignitas esse debebit in calamitosos, nisi forte erunt digni calamitate,

id. Off. 2, 18, 62; 3, 24, 93: is constantiam teneat;

nisi forte se intellexerit errasse, etc.,

id. ib. 1, 33, 120:

negare hoc, nisi forte negare omnia constituisti, nullo modo potes,

id. Verr. 2, 3, 64, § 149: accedam ad omnia tua, Torquate;

nisi memoria forte defecerit,

id. Fin. 2, 14, 44.—In indirect locution with an inf.:

nisi forte clarissimo cuique plures curas, majora pericula subeunda, delenimentis curarum et periculorum carendum esse,

Tac. A. 2, 33.— Ironically, unless indeed, unless to be sure:

Erucii criminatio tota, ut arbitror, dissoluta est, nisi forte exspectatis, ut illa diluam, quae, etc.,

Cic. Rosc. Am. 29, 82; cf.:

immo vero te audiamus, nisi forte Manilius interdictum aliquod inter duo soles putat esse componendum,

id. Rep. 1, 13:

ortum quidem amicitiae videtis nisi quid ad haec forte vultis,

id. Lael. 9, 32; id. Mil. 7, 17; 31, 84; id. Verr. 2, 3, 64, § 149; id. Leg. 1, 1, 2; id. N. D. 3, 18, 45; id. Fat. 16, 37; Sall. C. 20, 17; Quint. 10, 1, 70; Tac. H. 4, 74.—

With ne:

ne quid animae forte amittat dormiens,

Plaut. Aul. 2, 4, 24 and 26; Ter. Eun. 2, 2, 56:

pacem ab Aesculapio Petas, ne forte tibi eveniat magnum malum,

Plaut. Curc. 2, 2, 21:

qui metuo, ne te forte flagitent,

Cic. Fam. 9, 8, 1:

metuens, ne forte deprehensus retraheretur,

Liv. 2, 12, 4:

comperisse me non audeo dicere, ne forte id ipsum verbum ponam, quod, etc.,

Cic. Fam. 5, 5, 2; id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 4: ac ne forte hoc magnum ac mirabile esse videatur, hominem toties irasci, id. de Or. 2, 46, 191; id. Att. 2, 18, 2.—Rarely with ut non instead of ne, Quint. 1, 3, 1.—

In relat. clauses (very rare):

nisi si quispiamst Amphitruo alius, qui forte te hic absente tamen tuam rem curet,

Plaut. Am. 2, 2, 195:

unus in hoc non est populo, qui forte Latine reddere verba queat,

Ov. Tr. 5, 7, 53:

nam qui forte Stichum et Erotem emerit, recte videtur ita demonstrare,

Gai. Inst. 4, 59; Aur. Vict. Caes. 10, 3; 39, 45.—

In gen. (rare; not in Cic., for in Off. 2, 20, 70, the true read. is: in uno illo aut, si forte, in liberis ejus manet gratia, B. and K.;

and in the corrupt passage,

id. Att. 10, 12, 5; Orelli reads: fortiter ac tempestive;

Kayser, fortiter vel cum tempestate): quid si apud te veniat de subito prandium aut potatio Forte, aut cena,

Plaut. Bacch. 1, 1, 47:

neque solum alium pro alio pedem metrorum ratio non recipit, sed ne dactylum quidem aut forte spondeum alterum pro altero,

Quint. 9, 4, 49:

sive non trino forte nundino promulgata, sive non idoneo die, etc.,

id. 2, 4, 35:

ut sciant, an ad probandum id quod intendimus forte respondeant,

id. 5, 10, 122; cf. id. 7, 3, 20: quo casu licet uxori vel in omnes res, vel in unam forte aut duas (optare), Gai Inst. 1, 150; 4, 74:

forte quid expediat, communiter aut melior pars Malis carere quaeritis laboribus,

what may perhaps be of some use, Hor. Epod. 16, 15:

alii nulli rem obligatam esse quam forte Lucio Titio,

than for instance, Dig. 20, 1, 15, § 2; 30, 1, 67; 48, 22, 7, § 6; Gai. Inst. 3, 179.

suc-cumbo ( subc-), cŭbŭi, cŭbĭtum, 3, v. n., to lay or put one ' s self under any thing; to fall down, lie, or sink down.

Lit. (rare; not in Cic.; cf. subsido).

In gen.:

ancipiti succumbens victima ferro,

Cat. 64, 370: vidit Cyllenius omnes Succubuisse oculos, had sunk in sleep, i. e. had closed, Ov. M. 1, 714:

(Augustus) Nolae succubuit,

took to his bed, Suet. Aug. 98 fin.:

non succumbentibus causis operis,

Plin. 36, 15, 24, § 106; Arn. 6, 16 Hildebr.—

In partic.

Of a woman, to lie down to a man, to cohabit with him (cf. substerno):

alicui,

Varr. R. R. 2, 10, 9; Cat. 111, 3; Ov. F. 2, 810; Petr. 126; Inscr. Grut. 502, 1; Mart. 13, 64, 1; 14, 201.—

With dat., of a woman, to be a rival to:

alumnae Tethyos,

Hyg. Fab. 177; id. Astr. 2, 1.—

Trop., to yield, be overcome; to submit, surrender, succumb (the predom. and class. signif.; cf.: cedo, me summitto).

With dat. (so most freq.):

philosopho succubuit orator,

Cic. de Or. 3, 32, 129:

qui Cannensi ruinae non succubuissent,

Liv. 23, 25:

arrogantiae divitum,

Cic. Rep. 1, 32, 48:

cur succumbis cedisque fortunae?

id. Tusc. 3, 17, 36; id. Sull. 25, 71; cf.:

nulli neque homini neque perturbationi animi nec fortunae,

id. Off. 1, 20, 66:

magno animo et erecto est, nec umquam succumbet inimicis, ne fortunae quidem,

id. Deiot. 13, 36:

mihi,

Nep. Eum. 11, 5:

labori, Caes. B. G, 7, 86: oneri,

Liv. 6, 32:

doloribus,

Cic. Fin. 1, 15, 49:

senectuti,

id. Sen. 11, 37:

crimini,

id. Planc. 33, 82:

magis,

Ov. Tr. 4, 10, 103; Sil. 14, 609:

culpae,

Verg. A. 4, 19; Ov. M. 7, 749:

tempori,

to yield, Liv. 3, 59, 5:

pugnae,

id. 22, 54:

precibus,

Ov. H. 3, 91:

voluntati alicujus,

App. M. 9, p. 228, 9.—

Absol.:

non esse viri debilitari dolore, frangi, succumbere,

Cic. Fin. 2, 29, 95:

huic (socero) subvenire volt succumbenti jam et oppresso,

id. Agr. 2, 26, 69:

succubuit famae victa puella metu,

Ov. F. 2, 810:

hac ille perculsus plagā non succubuit,

Nep. Eum. 5, 1:

succumbe, virtus,

Sen. Herc. Fur. 1315:

labefacta mens succubuit,

id. Troad. 950; App. M. 5, p. 161, 33. —

With inf.:

nec ipsam perpeti succubuisset,

Arn. 1, 38.

sūb-ĭcĭo (less correctly subjĭcĭo; post-Aug. sometimes sŭb-), jēci, jectum, 3, v. a. [sub-jacio].

Lit., to throw, lay, place, or bring under or near (cf. subdo); in all senses construed with acc. and dat., or with acc. and sub and acc.; not with sub and abl. (v. Madvig. ad Cic. Fin. 2, 15, 48; cf. II. B. 2. infra).

In gen.: si parum habet lactis mater, ut subiciat (agnum) sub alterius mammam. Varr. R. R. 2, 1, 20:

manum ventri et sub femina (boum),

Col. 6, 2, 6: nonnulli inter carros rotasque mataras ac tragulas subiciebant, discharged their javelins and darts below, i. e. between the wagons and the wheels, Caes. B. G. 1, 26:

biremes, subjectis scutulis, subduxit,

id. B. C. 3, 40:

ligna et sarmenta circumdare ignemque circum subicere coeperunt,

Cic. Verr. 2, 1, 27, § 69; cf.:

ignes tectis ac moenibus,

id. Cat. 3, 1, 2:

ignem,

id. Rab. Post. 6, 13; Auct. B. Afr. 87, 1; 91, 3; Ov. M. 1, 229 al.:

faces,

Cic. Mil. 35, 98; Vell. 2, 48, 3; Val. Max. 5, 5, 4:

bracchia pallae,

Ov. M. 3, 167:

eburnea collo Bracchia,

id. Am. 3, 7, 7:

scuto sinistram, Canitiem galeae,

id. Tr. 4, 1, 74:

laxiorem sinum sinistro bracchio,

Quint. 11, 3, 146:

umeros lecto,

Val. Max. 4, 1, 12:

pallium togae,

id. 2, 2, 2:

ova gallinis,

Plin. 18, 26, 62, § 231; 10, 59, 79, § 161:

cum tota se luna sub orbem solis subjecisset,

Cic. Rep. 1, 16:

ossa subjecta corpori,

id. N. D. 2, 55, 139 et saep:

sub aspectum omnium rem subicit,

Auct. Her. 4, 47, 60:

res sub oculos,

Quint. 8, 6, 19:

aliquid oculis,

Cic. Or. 40, 139; Liv. 3, 69; Quint. 2, 18, 2:

oves sub umbriferas rupes,

to place near, close to, Varr. R. R. 2, 2, 11:

castris legiones,

Caes. B. C. 3, 56:

aciem suam castris Scipionis,

id. ib. 3, 37:

se iniquis locis,

id. ib. 3, 85:

terram ferro,

to throw up with the share, to plough up, Cic. Leg. 2, 18, 45 Moser N. cr.: corpora saltu Subiciunt in equos, throw up, i. e. mount, Verg. A. 12, 288:

pavidum regem in equum,

to set, Liv. 31, 37:

me e postremo in tertium locum esse subjectum,

have been brought, Cic. Toga Cand. Fragm. p. 522 Orell.: copias integras vulneratis defessisque subiciebat, i. e. put in the place of, substituted, Auct. B. Alex. 26, 2.—Hence ( poet.): se subicere, to mount, grow:

quantum vere novo viridis se subicit alnus,

shoots up, Verg. E. 10, 74:

laurus Parva sub ingenti matris se subicit umbrā,

id. G. 2, 19 Forbig. ad loc.—

In partic.

To hand to, supply:

cum ei libellum malus poëta de populo subjecisset,

Cic. Arch. 10, 25:

ipse manu subicit gladios ac tela ministrat,

Luc. 7, 574.—

To substitute false for true; to forge, counterfeit (syn.:

suppono, substituo): testamenta,

Cic. Phil. 14, 3, 7:

testamentum mariti,

Quint. 9, 2, 73:

locupleti falsum testamentum,

Val. Max. 9, 4, 1:

partum,

Dig. 25, 4, 1 fin.:

falsum aliquid,

Quint. 12, 3, 3:

aes pro auro in pignore dando,

Dig. 13, 7, 36:

fratrem suum,

Just. 1, 9.—

To suborn:

subicitur L. Metellus ab inimicis Caesaris, qui hanc rem distrahat,

Caes. B. C. 1, 33:

testes frequenter subici ab adversario solent,

Quint. 5, 7, 12:

suspitione subjecti petitoris non carebit,

id. 4, 2, 96.

Trop.

In gen.

To submit, subject:

ea quae sub sensus subjecta sunt,

Cic. Ac. 2, 23, 74:

res, quae subjectae sunt sensibus,

id. Fin. 5, 12, 36; id. Ac. 1, 8, 31:

cogitationi aliquid subicere,

submit, id. Clu. 2, 6; Quint. 5, 12, 13;

ait (Epicurus), eos neque intellegere neque videre, sub hanc vocem honestatis quae sit subicienda sententia,

i. e. what meaning is to be attributed to it, Cic. Fin. 2, 15, 48 B. and K.; Madvig. ad loc.; cf.:

huic verbo (voluptas) omnes qui Latine sciunt duas res subiciunt, laetitiam in animo, commotionem suavem jucunditatis in corpore,

id. ib. 2, 4, 13:

dico eum non intellegere interdum, quid sonet haec vox voluptatis, id est, quae res huic voci subiciatur,

id. ib. 2, 2, 6; cf.: quaeritur, quae res ei (nomini) subicienda sit, Quint. 7, 3, 4.—

To substitute:

mutata, in quibus pro verbo proprio subicitur aliud, quod idem significet,

Cic. Or. 27, 92; so Quint. 3, 6, 28:

aliud pro eo, quod neges,

id. 6, 3, 74 et saep.—

In partic.

Pregn., to place under, to make subject, to subject:

subiciunt se homines imperio alterius et potestati,

i. e. submit, Cic. Off. 2, 6, 22; cf. Caes. B. G. 7, 1:

exteras gentes servitio,

Liv. 26, 49:

Albius et Atrius quibus vos subjecistis,

id. 28, 28, 9:

ut alter alterius imperio subiceretur,

id. 28, 21, 9:

gentem suam dicioni nostrae,

Tac. A. 13, 55; Curt. 8, 1, 37; cf.:

Gallia securibus subjecta,

Caes. B. G. 7, 77:

omnia praeter eam (virtutem) subjecta, sunt sub fortunae dominationem,

Auct. Her. 4, 17, 24:

nos sub eorum potestatem,

id. 2, 31, 50:

matribus familias sub hostilem libidinem subjectis,

id. 4, 8, 12:

sub aspectus omnium rem subjecit,

id. 4, 47, 60; cf.:

deos penatis subjectos esse libidini tribuniciae,

Cic. Dom. 40, 106:

populum senatui,

Val. Max. 8, 9, 1:

si virtus subjecta sub varios incertosque casus famula fortunae est,

Cic. Tusc. 5, 1, 2:

id quod sub eam vim subjectum est,

id. Top. 15, 58:

cujus victus vestitusque necessarius sub praeconem subjectus est,

id. Quint. 15, 49 B. and K.:

bona civium voci praeconis,

id. Off. 2, 23. 83;

for which, simply reliquias spectaculorum,

to expose for sale, Suet. Calig. 38; so,

delatores,

id. Tit. 8:

hiemi navigationem,

to subject, expose, Caes. B. G. 4, 36:

domum periculo,

Quint. 7, 1, 53:

scelus fraudemque nocentis odio civium,

Cic. de Or. 1, 46, 202:

fortunas innocentium fictis auditionibus,

id. Planc. 23, 56:

aliquid calumniae,

Liv. 38, 48.—

To subject or subordinate a particular to a general, to range or treat it under, append it to, etc.; in the pass., to be ranged under or comprised in any thing:

quattuor partes, quae subiciuntur sub vocabulum recti,

Auct. Her. 3, 4, 7 B. and K.:

unum quodque genus exemplorum sub singulos artis locos subicere,

id. 4, 2, 3; cf. with dat.:

formarum certus est numerus, quae cuique generi subiciantur,

Cic. Top. 8, 33:

qui vocabulum sive appellationem nomini subjecerunt tamquam speciem ejus,

Quint. 1, 4, 20; cf.:

sub metum subjecta sunt pigritia, pudor, terror, etc.,

Cic. Tusc. 4, 7, 16; 4, 8, 19; Quint. 3, 5, 1:

fas, justum, etc.... subici possunt honestati,

id. 3, 8, 26:

dicere apte plerique ornatui subiciunt,

id. 1, 5, 1 et saep.—

To place under in succession or order, in speaking or writing, i. e. to place after, let follow, affix, annex, append, subjoin (cf.:

addo, adicio): post orationis figuras tertium quendam subjecit locum,

Quint. 9, 1, 36:

longis (litteris) breves subicere,

id. 9, 4, 34:

B litterae absonam et ipsam S subiciendo,

id. 12, 10, 32:

narrationem prooemio,

id. 4, 2, 24; cf. id. 5, 13, 59:

cur sic opinetur, rationem subicit,

adds, subjoins, Cic. Div. 2, 50, 104:

quod subicit, Pompeianos esse a Sullā impulsos, etc.,

id. Sull. 21, 60:

a quibusdam senatoribus subjectum est,

Liv. 29, 15, 1:

subicit Scrofa: De formā culturae hoc dico, etc.,

Varr. R. R. 1, 7, 2:

non exspectare responsum et statim subicere, etc.,

Quint. 9, 2, 15:

edicto subjecisti, quid in utrumque vestrum esset impensum,

Plin. Pan. 20, 5 et saep.:

vix pauca furenti Subicio,

i. e. answer, reply, Verg. A. 3, 314.—

To comprehend under, collect or embrace in:

per quam res disperse et diffuse dictae unum sub aspectum subiciuntur,

Cic. Inv. 1, 52, 98.—

To bring forward, propose, adduce; to bring to mind, prompt, suggest, etc.:

si meministi id, quod olim dictum est, subice,

Ter. Phorm. 2, 3, 40 Ruhnk.; cf.:

cupio mihi ab illo subici, si quid forte praetereo,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 25:

subiciens, quid dicerem,

id. Fl. 22, 53:

quae dolor querentibus subicit,

Liv. 3, 48; 45, 18:

nec tibi subiciet carmina serus amor,

Prop. 1, 7, 20:

spes est Peliā subjecta creatis,

Ov. M. 7, 304.—Hence, sub-jectus, a, um, P. a.

Of places, lying under or near, bordering upon, neighboring, adjacent:

alter (cingulus terrae) subjectus aquiloni,

Cic. Rep. 6, 20:

Heraclea, quae est subjecta Candaviae,

Caes. B. C. 3, 79:

Ossa,

Ov. M. 1, 155:

rivus castris Scipionis subjectus,

Caes. B. C. 3, 37:

subjectus viae campus,

Liv. 2, 38: Armenia subjecta suo regno (opp. Cappadocia longius remota), Auct. B. Alex. 35, 2; 28, 3: genae deinde ab inferiore parte tutantur subjectae, Cic. N. D. 2, 57, 143.—

(Acc. to II. B. 1.) Subjected, subject:

si quidem Ea (natura deorum) subjecta est ei necessitati,

Cic. N. D. 2, 30, 77:

servitio,

Liv. 26, 49, 8:

subjectior in diem et horam Invidiae,

exposed, Hor. S. 2, 6, 47:

ancipiti fortunae,

Val. Max. 7, 2, ext. 2:

species, quae sunt generi subjectae,

subordinate, Quint. 5, 10, 57:

tum neque subjectus solito nec blandior esto,

submissive, Ov. A. A. 2, 411; cf.:

parcere subjectis et debellare superbos,

Verg. A. 6, 853.— Subst.: sub-jectus, i, m., an inferior, subject:

(vilicus), qui, quid aut qualiter faciendum sit, ab subjecto discit,

Col. 1, 2, 4; 11, 1, 25:

Mithridates ab omnibus subjectis singula exquirens, etc.,

Plin. 25, 2, 3, § 7.—

In the later philos. and gram. lang.: subjec-tum, i, n. (sc. verbum), that which is spoken of, the foundation or subject of a proposition:

omne quicquid dicimus aut subjectum est aut de subjecto aut in subjecto est. Subjectum est prima substantia, quod ipsum nulli accidit alii inseparabiliter, etc.,

Mart. Cap. 4, § 361; App. Dogm. Plat. 3, p. 34, 4 et saep.—

* Adv.: subjectē (cf. B. supra), humbly, submissively:

haec quam potest demississime et subjectissime exponit,

Caes. B. C. 1, 84 fin.

suc-cumbo ( subc-), cŭbŭi, cŭbĭtum, 3, v. n., to lay or put one ' s self under any thing; to fall down, lie, or sink down.

Lit. (rare; not in Cic.; cf. subsido).

In gen.:

ancipiti succumbens victima ferro,

Cat. 64, 370: vidit Cyllenius omnes Succubuisse oculos, had sunk in sleep, i. e. had closed, Ov. M. 1, 714:

(Augustus) Nolae succubuit,

took to his bed, Suet. Aug. 98 fin.:

non succumbentibus causis operis,

Plin. 36, 15, 24, § 106; Arn. 6, 16 Hildebr.—

In partic.

Of a woman, to lie down to a man, to cohabit with him (cf. substerno):

alicui,

Varr. R. R. 2, 10, 9; Cat. 111, 3; Ov. F. 2, 810; Petr. 126; Inscr. Grut. 502, 1; Mart. 13, 64, 1; 14, 201.—

With dat., of a woman, to be a rival to:

alumnae Tethyos,

Hyg. Fab. 177; id. Astr. 2, 1.—

Trop., to yield, be overcome; to submit, surrender, succumb (the predom. and class. signif.; cf.: cedo, me summitto).

With dat. (so most freq.):

philosopho succubuit orator,

Cic. de Or. 3, 32, 129:

qui Cannensi ruinae non succubuissent,

Liv. 23, 25:

arrogantiae divitum,

Cic. Rep. 1, 32, 48:

cur succumbis cedisque fortunae?

id. Tusc. 3, 17, 36; id. Sull. 25, 71; cf.:

nulli neque homini neque perturbationi animi nec fortunae,

id. Off. 1, 20, 66:

magno animo et erecto est, nec umquam succumbet inimicis, ne fortunae quidem,

id. Deiot. 13, 36:

mihi,

Nep. Eum. 11, 5:

labori, Caes. B. G, 7, 86: oneri,

Liv. 6, 32:

doloribus,

Cic. Fin. 1, 15, 49:

senectuti,

id. Sen. 11, 37:

crimini,

id. Planc. 33, 82:

magis,

Ov. Tr. 4, 10, 103; Sil. 14, 609:

culpae,

Verg. A. 4, 19; Ov. M. 7, 749:

tempori,

to yield, Liv. 3, 59, 5:

pugnae,

id. 22, 54:

precibus,

Ov. H. 3, 91:

voluntati alicujus,

App. M. 9, p. 228, 9.—

Absol.:

non esse viri debilitari dolore, frangi, succumbere,

Cic. Fin. 2, 29, 95:

huic (socero) subvenire volt succumbenti jam et oppresso,

id. Agr. 2, 26, 69:

succubuit famae victa puella metu,

Ov. F. 2, 810:

hac ille perculsus plagā non succubuit,

Nep. Eum. 5, 1:

succumbe, virtus,

Sen. Herc. Fur. 1315:

labefacta mens succubuit,

id. Troad. 950; App. M. 5, p. 161, 33. —

With inf.:

nec ipsam perpeti succubuisset,

Arn. 1, 38.

* * *

* * *

assigno ( ads-, B. and K., Halm, Weissenb., Jahn, K. and H.), āvi, ātum, 1, v. a.

In gen.

Lit., to mark out or appoint to one, to assign; hence also, to distribute, allot, give by assigning, as t. t. of the division of public lands to the colonists (cf. assignatio;

syn.: ascribo, attribuo): uti agrum eis militibus, legioni Martiae et legioni quartae ita darent, adsignarent, ut quibus militibus amplissime dati, adsignati essent,

Cic. Phil. 5, 19 fin.; so id. ib. 2, 17, 43; id. Agr. 3, 3, 12:

qui (triumviri) ad agrum venerant adsignandum,

Liv. 21, 25; 26, 21; Sic. Fl. p. 18 Goes.—

Transf., to assign something to some one, to confer upon:

mihi ex agro tuo tantum adsignes, quantum corpore meo occupari potest,

Cic. Att. 3, 19, 3: munus humanum adsignatum a deo, id. Rep. 6, 15 fin.:

apparitores a praetore adsignati,

id. Verr. 2, 3, 25:

ordines,

id. Pis. 36, 88:

quem cuique ordinem adsignari e re publicā esset, eum adsignare,

Liv. 42, 33:

equum publicum,

id. 39, 19; so id. 5, 7:

equiti certus numerus aeris est adsignatus,

id. ib.: aspera bella componunt, agros adsignant, oppida condunt, to assign dwellingplaces to those roaming about (with ref. to I. A.), * Hor. Ep. 2, 1, 8:

natura avibus caelum adsignavit,

appointed, allotted, Plin. 10, 50, 72, § 141:

de adsignandis libertis,

Dig. 38, 4. 1 sq.: adsignavit eam vivam, parestêsen, he presented her, Vulg. Act. 9, 41 al.—

Trop., to ascribe, attribute, impute to one as a crime, or to reckon as a service (in the last sense not before the Aug. period; in Cic. only in the first signification).

In mal. part.:

nec vero id homini tum quisquam, sed tempori adsignandum putavit,

Cic. Rab. Post. 10, 27:

haec si minus apta videntur huic sermoni, Attico adsigna, qui etc.,

id. Brut. 19, 74:

ne hoc improbitati et sceleri meo potius quam imprudentiae miseriaeque adsignes,

id. ad Q. Fr. 1, 4; so id. Fam. 6, 7, 3; id. Att. 6, 1, 11; 10, 4, 6; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

petit, ne unius amentiam civitati adsignarent,

Liv. 35, 31 ' permixtum vehiculis agmen ac pleraque fortuita fraudi suae adsignantes, Tac. H. 2, 60; Nigid. ap. Gell. 4, 9, 2; and without dat.: me culpam fortunae adsignare, calamitatem crimini dare;

me amissionem classis obicere, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 50 Zumpt.—

In bon. part.: nos omnia, quae prospera tibi evenere, tuo consilio adsignare;

adversa casibus incertis belli et fortunae delegare,

Liv. 28, 42, 7:

Cypri devictae nulli adsignanda gloria est,

Vell. 2, 38:

sua fortia facta gloriae principis,

Tac. G. 14:

hoc sibi gloriae,

Gell. 9, 9 fin.:

si haec infinitas naturae omnium artifici possit adsignari,

Plin. 2, 1, 1, § 3:

inventionem ejus (molyos) Mercurio adsignat,

id. 25, 4, 8, § 26 al. —

Esp.

With the access. idea of object, design, to commit, consign, give over a thing to one to keep or take care of (rare, mostly post - Aug.):

quibus deportanda Romam Regina Juno adsignata erat,

Liv. 5, 22 ' Eumenem adsignari custodibus praecepit, Just. 14, 4 fin.; Dig. 18, 1, 62; 4, 9, 1.— Trop.:

bonos juvenes adsignare famae,

Plin. Ep. 6, 23, 2; so Sen. Ep. 110.—

To make a mark upon something, to seal it (post-Aug.):

adsigna, Marce, tabellas,

Pers. 5, 81:

subscribente et adsignante domino,

Dig. 45, 1, 126; 26, 8, 20: cum adsignavero iis fructum hunc, shall have sealed and sent, Vulg. Rom. 15, 28.— Trop.:

verbum in clausulā positum adsignatur auditori et infigitur,

is impressed upon, Quint. 9, 4, 29.

assigno ( ads-, B. and K., Halm, Weissenb., Jahn, K. and H.), āvi, ātum, 1, v. a.

In gen.

Lit., to mark out or appoint to one, to assign; hence also, to distribute, allot, give by assigning, as t. t. of the division of public lands to the colonists (cf. assignatio;

syn.: ascribo, attribuo): uti agrum eis militibus, legioni Martiae et legioni quartae ita darent, adsignarent, ut quibus militibus amplissime dati, adsignati essent,

Cic. Phil. 5, 19 fin.; so id. ib. 2, 17, 43; id. Agr. 3, 3, 12:

qui (triumviri) ad agrum venerant adsignandum,

Liv. 21, 25; 26, 21; Sic. Fl. p. 18 Goes.—

Transf., to assign something to some one, to confer upon:

mihi ex agro tuo tantum adsignes, quantum corpore meo occupari potest,

Cic. Att. 3, 19, 3: munus humanum adsignatum a deo, id. Rep. 6, 15 fin.:

apparitores a praetore adsignati,

id. Verr. 2, 3, 25:

ordines,

id. Pis. 36, 88:

quem cuique ordinem adsignari e re publicā esset, eum adsignare,

Liv. 42, 33:

equum publicum,

id. 39, 19; so id. 5, 7:

equiti certus numerus aeris est adsignatus,

id. ib.: aspera bella componunt, agros adsignant, oppida condunt, to assign dwellingplaces to those roaming about (with ref. to I. A.), * Hor. Ep. 2, 1, 8:

natura avibus caelum adsignavit,

appointed, allotted, Plin. 10, 50, 72, § 141:

de adsignandis libertis,

Dig. 38, 4. 1 sq.: adsignavit eam vivam, parestêsen, he presented her, Vulg. Act. 9, 41 al.—

Trop., to ascribe, attribute, impute to one as a crime, or to reckon as a service (in the last sense not before the Aug. period; in Cic. only in the first signification).

In mal. part.:

nec vero id homini tum quisquam, sed tempori adsignandum putavit,

Cic. Rab. Post. 10, 27:

haec si minus apta videntur huic sermoni, Attico adsigna, qui etc.,

id. Brut. 19, 74:

ne hoc improbitati et sceleri meo potius quam imprudentiae miseriaeque adsignes,

id. ad Q. Fr. 1, 4; so id. Fam. 6, 7, 3; id. Att. 6, 1, 11; 10, 4, 6; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2:

petit, ne unius amentiam civitati adsignarent,

Liv. 35, 31 ' permixtum vehiculis agmen ac pleraque fortuita fraudi suae adsignantes, Tac. H. 2, 60; Nigid. ap. Gell. 4, 9, 2; and without dat.: me culpam fortunae adsignare, calamitatem crimini dare;

me amissionem classis obicere, etc.,

Cic. Verr. 2, 5, 50 Zumpt.—

In bon. part.: nos omnia, quae prospera tibi evenere, tuo consilio adsignare;

adversa casibus incertis belli et fortunae delegare,

Liv. 28, 42, 7:

Cypri devictae nulli adsignanda gloria est,

Vell. 2, 38:

sua fortia facta gloriae principis,

Tac. G. 14:

hoc sibi gloriae,

Gell. 9, 9 fin.:

si haec infinitas naturae omnium artifici possit adsignari,

Plin. 2, 1, 1, § 3:

inventionem ejus (molyos) Mercurio adsignat,

id. 25, 4, 8, § 26 al. —

Esp.

With the access. idea of object, design, to commit, consign, give over a thing to one to keep or take care of (rare, mostly post - Aug.):

quibus deportanda Romam Regina Juno adsignata erat,

Liv. 5, 22 ' Eumenem adsignari custodibus praecepit, Just. 14, 4 fin.; Dig. 18, 1, 62; 4, 9, 1.— Trop.:

bonos juvenes adsignare famae,

Plin. Ep. 6, 23, 2; so Sen. Ep. 110.—

To make a mark upon something, to seal it (post-Aug.):

adsigna, Marce, tabellas,

Pers. 5, 81:

subscribente et adsignante domino,

Dig. 45, 1, 126; 26, 8, 20: cum adsignavero iis fructum hunc, shall have sealed and sent, Vulg. Rom. 15, 28.— Trop.:

verbum in clausulā positum adsignatur auditori et infigitur,

is impressed upon, Quint. 9, 4, 29.

discrīmen, ĭnis, n. [contr. from discerimen à discerno; cf. crimen from cerno], lit., that which separates or divides two things from each other (for syn. cf.: differentia, discrepantia, diversitas, distantia); hence,

Lit., an intervening space, interval, distance, division, separation:

cum (duo maria) pertenui discrimine separarentur,

Cic. Agr. 2, 32, 87:

minimum quos inter et hostem Discrimen murus clausaque porta facit,

Ov. Pont. 1, 8, 62:

aequo discrimine,

Lucr. 5, 690; Verg. A. 5, 154:

parvum leti,

Ov. M. 7, 426; Verg. A. 9, 143:

dare discrimina costis,

i. e. to separate them, id. ib. 10, 382:

quae (sc. littera F) inter discrimina dentium efflanda est,

Quint. 12, 10, 29:

agminum,

Curt. 4, 12 fin.:

ungulae,

Col. 6, 15 fin.:

comae,

Ov. A. A. 2, 302; and in like manner poet.: telluris pectitae, i. e. furrow, Col. Poët. 10, 94; Claud. Nupt. Honor. 103:

medium luci,

Grat. Cyneg. 486.—Hence, med. t. t., the dividing membrane, the midriff, diaphragm, Cael. Aur. Tard. 2, 11, 127; 5, 10, 124 al.—

Trop. (so most frequent).

In gen., a distinction, difference: amabat omnes, nam discrimen non facit, Lucil. ap. Non. 282, 27:

iste, qui omnia jura pretio exaequasset omniumque rerum delectum atque discrimen pecunia sustulisset,

Cic. Verr. 2, 2, 50; cf.:

officia tollebantur delectu omni et discrimine remoto,

id. Fin. 4, 25, 69:

sit hoc discrimen inter gratiosos cives atque fortes, ut illi, etc.,

id. Balb. 21 fin.:

sine ullo sexus discrimine,

Suet. Calig. 8; cf.:

rapti per agros viatores sine discrimine liberi servique,

id. Aug. 32:

omisso sui alicuique discrimine,

Liv. 5, 55:

divinarum humanarumque rerum,

id. 5, 40:

recti pravique,

Quint. 12, 3, 7:

vocum,

id. 1, 5, 25; cf.

so of the different tones of the strings: septem discrimina vocum,

Verg. A. 6, 646 et saep.— Poet.:

tenues parvi discriminis umbrae,

i. e. of easy gradation, Ov. M. 6, 62. —

In partic.

With respect to disputed matters, which are to be distinguished between, and thus decided upon, the decisive point, turning-point, critical moment, determination, decision:

quoniam res in id discrimen adducta est, utrum ille poenas rei publicae luat, an nos serviamus,

to this point, Cic. Phil. 3, 11, 29; cf.:

ea res nunc in discrimine versatur, utrum... an, etc.,

id. Quint. 30, 92; Liv. 29, 17:

vicit disciplina militaris, vicit imperii majestas, quae in discrimine fuerunt, an ulla post hanc diem essent,

id. 8, 35, 4: haec et his similia haud in magno equidem ponam discrimine, shall not regard as of great moment, id. praef. §

8: postquam adesse discrimen ultimum belli animadvertit,

id. 44, 23:

instant enim (adversarii) et saepe discrimen omne committunt,

abandon the most decisive points, Quint. 6, 4, 17 et saep.— Poet.:

experiar, deus hic, discrimine aperto, An sit mortalis,

the test, Ov. M. 1, 222.—

Transf., a dangerous, decisive moment, crisis, dangerous condition; risk, danger, hazard:

in ipso discrimine periculi aliquem destituere,

Liv. 6, 17; so,

periculi,

id. 8, 24: in summo rem esse discrimine, * Caes. B. G. 6, 38, 2; cf.:

adducta est res in maximum periculum et extremum pene discrimen,

Cic. Phil. 7, 1:

salus sociorum summum in periculum ac discrimen vocatur,

id. de Imp. Pomp. 5, 12:

in extremo discrimine ac dimicatione fortunae,

id. Sull. 28:

in veteris fortunae discrimen adducitur,

id. Mur. 27, 55; cf.:

aliquem in discrimen capitis adducere,

id. Deiot. 1, 2; so,

capitis,

Quint. 11, 1, 49:

si ei subito sit allatum periculum discrimenque patriae,

Cic. Off. 1, 43, 154:

rem publicam in discrimen committere,

Liv. 8, 32; 33, 7; cf.:

fuitque dies illa tenebrarum et discriminis,

Vulg. Esth. 11, 8.

incertus, a, um (archaic gen. plur. incertūm, Pac. ap. Non. 495, 27), adj. [2. incertus; hence, acc. to certus].

Object., of things whose (external or internal) qualities are not firmly established, uncertain, unsettled, doubtful, untrustworthy, not fast, not firm (class.): amicus certus in re incerta cernitur, Enn. ap. Cic. Lael. 17, 64 (Trag. v. 428 Vahl.); cf. id. ap. Non. 166, 22 (Trag. v. 12 Vahl.):

incerti socii an hostes essent,

Liv. 30, 35, 9:

incertus (infans) masculus an femina esset,

id. 31, 12, 6; cf. Sall. J. 49, 5:

cum incerta bellum an pax cum Celtiberis essent,

Liv. 34, 19, 8 Weissenb.: spe incerta certum mihi laborem sustuli, Ter. Hec. prol. alt. 9; id. And. 2, 3, 16:

nuptiae,

id. ib. 5, 1, 11:

aetas (puerilis) maxime lubrica atque incerta,

Cic. Verr. 2, 5, 52, § 137:

itinera,

Caes. B. G. 5, 37 fin.:

dominatus,

Cic. Rep. 1, 17:

status,

id. ib. 1, 26:

sedes,

Sall. C. 6, 1:

ambiguae testis incertaeque rei,

Juv. 8, 81:

comarum Anulus incertā non bene fixus acu,

not fast, Mart. 2, 66, 2:

colligere incertos et in ordine ponere crines,

dishevelled, Ov. Am. 1, 11, 1:

per incertam lunam sub luce maligna,

not clearly visible, dim, Verg. A. 6, 270:

soles,

id. ib. 3, 203:

securis,

that did not strike with a sure blow, id. ib. 2, 224:

vultus,

disturbed, uneasy, Sall. J. 106, 2:

ille vitam suam ad incertissimam spem reservavit,

Cic. Sest. 22, 50: arbori incertae nullam prudentia cani Rectoris cum ferret opem, the ship uncertain in her course, because no longer obeying the helm, Juv. 12, 32 Halm. — In neutr. ellipt.:

clauserant portas incertum vi an voluntate,

Liv. 31, 41, 2; 31, 43, 7 al. — Neutr. as adv. ( poet.):

incertum vigilans,

Ov. H. 10, 9; Stat. Th. 5, 212. —

Subject., as respects one's perceptions or convictions, not firmly established, uncertain, undetermined, doubtful, dubious (so most freq. in prose and poetry):

nihil est incertius vulgo,

Cic. Mur. 17, 36:

casus,

id. Or. 28, 98:

ut alia certa, alia incerta esse dicunt,

id. Off. 2, 2, 7; cf.: est igitur ridiculum, quod est dubium, id relinquere incertum, id. Mur. 32, 68; and:

incerta atque dubia,

Plin. 17, 1, 1, § 9 fin.:

ut incertis temporibus diversisque itineribus iretur,

Caes. B. G. 7, 16 fin.; so,

eventus reliqui temporis,

Cic. Quint. 26, 83:

exitus pugnarum,

id. Mil. 21, 56:

adulterium,

Quint. 7, 2, 52:

auctor,

id. 5, 11, 41:

cujus ora puellares faciunt incerta capilli,

make the sex doubtful, Juv. 15, 137:

incerta persona heres institui non potest,

Ulp. Fragm. 22, 4; Gai. Inst. 2, 242; cf. 2, 238.—

With rel. or interrog.-clause:

nunc mihi incertumst, abeam an maneam,

Plaut. Aul. 4, 9, 19:

moriendum certe est, et id incertum, an hoc ipso die,

Cic. Sen. 20, 74; cf. Quint. 1, 6, 27:

(Gallus) avem, an gentem, an nomen, an fortunam corporis significet, incertum est,

id. 7, 9, 2:

confessus est quidem sed incertum, utrum quia verum erat, an quia, etc.,

Plin. Ep. 4, 11, 5:

neque plane occultati humilitate arborum et tamen incerti, quidnam esset,

Sall. J. 49, 5 Kritz.— Abl. absol.:

multi annantes navibus incerto prae tenebris, quid aut peterent aut vitarent, foede interierunt,

Liv. 28, 36, 12.—

Subst.: incer-tum, i, n., an uncertainty:

quicquid incerti mihi in animo prius aut ambiguum fuit, Nunc liquet, nunc defaecatum est,

Plaut. Ps. 2, 4, 69:

ne cujus incerti vanique auctor esset,

Liv. 4, 13, 9:

incerta maris et tempestatum,

Tac. A. 3, 54:

incerta fortunae experiri,

Plin. Ep. 3, 19, 4:

incerta belli,

Liv. 30, 2:

bona, fortunae possessionesque omnium in dubium incertumque revocabuntur,

Cic. Caecin. 27, 76; cf. id. ib. 13, 38:

Minucius praefectus annonae in incertum creatus,

for an indefinite time, Liv. 4, 13, 7:

postremo fugere an manere tutius foret, in incerto erat,

Sall. J. 38, 5:

Allobroges diu in incerto habuere, quidnam consilii caperent,

id. C. 41, 1; cf. id. J. 46, 8:

imperia ducum in incerto reliquerat,

Tac. H. 2, 33 fin. —

Transf., of a person who is in a state of uncertainty respecting any thing, uncertain, in uncertainty, hesitating, doubtful: quo ego ope mea Pro incertis certos compotesque consili Dimitto, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 188 Vahl.):

nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscura spe et caeca exspectatione pendere,

Cic. Agr. 2, 25, 66; so,

varius incertusque agitabat,

Sall. J. 74, 1; Plaut. Ep. 3, 4, 3:

ego certe me incerto scio hoc daturum nemini homini,

id. As. 2, 4, 60.—

With rel.-clause:

quid dicam hisce, incertus sum,

Ter. Hec. 3, 4, 36:

cum incertus essem, ubi esses,

Cic. Att. 1, 9, 1:

incerti ignarique, quid potissimum facerent,

Sall. J. 67, 1:

incerti quidnam esset,

id. ib. 49, 5:

incertus, quonam modo aciem instrueret,

id. ib. 101, 2:

incerti, quo fata ferant, ubi sistere detur,

Verg. A. 3, 7:

incertus, Geniumne loci famulumne parentis Esse putet,

id. ib. 5, 95:

faber, incertus scamnum faceretne Priapum,

Hor. S. 1, 8, 2.—

With gen. (not in Cic.): summarum rerum incerti, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 187 Vahl.):

incertusque meae paene salutis eram,

Ov. Tr. 3, 3, 4:

sententiae,

Liv. 4, 57, 3:

veri,

id. 4, 23, 3; 1, 27, 6:

rerum,

id. 24, 24, 9:

ultionis,

Tac. A. 2, 75:

sui,

Stat. Th. 5, 525:

naves incertae locorum, Auct. B. Afr. 7: mox incertus animi, fesso corpore, etc.,

Tac. A. 6, 46; id. H. 3, 55 fin.:

futurorum,

Plin. Ep. 9, 13, 11:

consilii,

Curt. 8, 10, 27.—

With abl.:

incerti metu,

Val. Fl. 3, 602.—

With de and abl.:

incertus de salute alicujus,

Plin. Ep. 6, 20, 10.—Hence, adv. in two forms: incertē and incerto (both ante-class.), uncertainly, not certainly, dubiously: incerte errat animus, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 259 Vahl.): vagat exsul, Pac. ap. Non. 467, 25 (Trag. Rel. p. 87 Rib.):

ubi Habitet dum incerto scio,

Plaut. Ep. 3, 4, 69:

incerto scio,

id. Ps. 4, 2, 7:

incerto autumo,

id. Ep. 4, 1, 18.

prae-sum, fūi, esse, v. n., to be before a thing; hence, to be set over, to preside or rule over, to have the charge or command of, to superintend (class.).

With dat.:

omnibus Druidibus praeest unus,

Caes. B. G. 6, 12:

qui oppido praeerat,

id. ib. 2, 6:

regionibus,

id. ib. 5, 22:

provinciae,

Sall. C. 42, 3:

censor factus, severe praefuit ei potestati,

Nep. Cat. 2, 3:

classi,

to have the command of the fleet, Caes. B. C. 3, 25:

exercitui,

id. ib. 3, 57:

alicui negotio,

to have charge of it, to carry it on, id. ib. 3, 61:

ei studio,

Cic. de Or. 1, 55, 235:

artificio,

id. Fin. 4, 27, 76:

vigiliis,

to superintend, Sall. C. 30, 6:

regiis opibus,

Nep. Con. 4, 3:

rebus regiis,

id. Phoc. 3, 4:

statuis faciendis,

Cic. Verr. 2, 2, 59, § 144:

aedibus, i. e. aedilem esse,

Dig. 1, 2, 2: mercimoniis, Cod. 5, 5, 7.—

Absol.:

praeesse in provinciā,

to be governor, Cic. Verr. 2, 3, 77, § 180.—

Transf.

To be the chief person, to take the lead in any thing:

non enim paruit ille Ti. Gracchi temeritati, sed praefuit,

Cic. Lael. 11, 37:

qui non solum interfuit his rebus, sed etiam praefuit,

id. Fam. 1, 8, 1:

illi crudelitati non solum praeesse, verum etiam interesse,

id. Att. 9, 6, 7.—

To protect, defend ( poet.):

stant quoque pro nobis, et praesunt moenibus Urbis,

Ov. F. 5, 135.—Hence, praesens, entis ( abl. sing. of persons usually praesente; of things, praesenti), adj.

That is before one, in sight or at hand, present, in person (rarely of the immediate presence of the speaker or writer, for which the proper case of hic is used; cf. Krebs, Antibarb. p. 908, and v. infra):

assum praesens praesenti tibi,

I am with you, Plaut. Most. 5, 1, 27: non quia ades praesens, dico hoc, because you happen to be present, Ter. Ad. 3, 3, 39:

quo praesente,

in whose presence, Cic. de Or. 1, 24, 112:

quod adest quodque praesens est,

id. Off. 1, 4, 11; so,

nihil nisi praesens et quod adest,

id. Fin. 1, 17, 55:

vivi atque praesentes,

id. Off. 1, 44, 156:

praesens tecum egi,

myself, in person, id. Fam. 2, 7, 4:

perinde ac si ipse interfuerit, et praesens viderit,

id. Inv. 1, 54, 104:

praesens sermo,

communication by word of mouth, id. Q. Fr. 2, 8, 1:

praesens in praesentem multa dixerat,

id. Att. 11, 12, 1; Ter. Ad. 4, 5, 34: praesente for praesentibus (ante-class.): praesente amicis, Pompon. ap. Don. ad Ter. Eun. 4, 3, 7; so, testibus, id. ap. Non. 154, 17:

his,

Att. ib. 154, 19:

suis,

Fenest. ib. 154, 20:

omnibus,

Nov. ib. 154, 23: legatis, Varr. ap. Don. Ter. Eun. 4, 3, 7: nobis, Ter. ib.—

Esp., of time:

narratio praeteritarum rerum aut praesentium,

Cic. Part. Or. 4, 13:

non solum inopia praesentis, sed etiam futuri temporis,

Caes. B. C. 1, 52 init.:

praesens tempus futuri metu perdere,

Sen. Ep. 24, 1:

tempus enim tribus partibus constat, praeterito, praesente, futuro,

id. ib. 124, 17.—Esp. in opp. to other times referred to:

quanta tempestas invidiae nobis si minus in praesens tempus... at in posteritatem impendeat,

Cic. Cat. 1, 9, 22:

et reliqui temporis recuperandi ratio, et praesentis tuendi,

id. Att. 8, 9, 3:

et consiliorum superiorum conscientiā et praesentis temporis moderatione me consoler,

id. Fam. 9, 16, 6; id. Fl. 1, 3.—Very rarely alone, of the times of the writer or speaker. as opp. to the times of which he speaks:

quod pietas principis nostri praesentium quoque temporum decus fecit,

Quint. 3, 7, 9:

vive moribus praeteritis, loquere verbis praesentibus,

now in use, Gell. 1, 10, 4.—Also of a time spoken of, present to the mind, existing:

movit Scipionem cum fortuna pristina viri, praesenti fortunae conlata,

Liv. 30, 13, 8:

populo erat persuasum, et adversas superiores et praesentes secundas res accidisse, etc.,

Nep. Alcib. 6, 2:

praetor factus non solum praesenti bello,

id. Them. 2, 1:

et praesens aetas et posteritas deinde mirata est,

Curt. 9, 10, 28:

praesentem saevitiam melioris olim fortunae recordatione allevabant,

Tac. A. 14, 63: in praesens tempus, and more freq. absol., in praesens, for the present:

pleraque differat, et praesens in tempus omittat,

Hor. A. P. 44; so (opp. in posteritatem) Cic. Cat 1, 9, 22:

si fortuna in praesens deseruit,

Tac. H. 4, 58; cf.:

laetus in praesens animus,

Hor. C. 2, 16, 25: ad praesens tempus, or simply ad praesens, for the present:

Harpagus ad praesens tempus dissimulato dolore,

for the moment, Just. 1, 5, 7:

quod factum aspere acceptum ad praesens, mox, etc.,

at the time, Tac. A. 4, 31; 40:

munimentum ad praesens, in posterum ultionem,

id. H. 1, 44; Suet. Tit. 6:

vocem adimere ad praesens,

for a short time, Plin. 8, 22, 34, § 80: praesenti tempore and in praesenti, at present, now:

praesenti tempore,

Ov. F. 3, 478:

haec ad te in praesenti scripsi, ut speres,

Cic. Fam. 2, 10, 4:

in praesenti,

Nep. Att. 12, 5; Liv. 34, 35, 11.—Prov.: praesenti fortuna pejor est futuri metus, Ps.-Quint. Decl. 12, 15.— Subst.: praesentĭa, ĭum, n., present circumstances, the present state of affairs:

cum hortatur ferenda esse praesentia,

Suet. Aug. 87:

praesentia sequi,

Tac. H. 4, 59:

ex praeteritis enim aestimari solent praesentia,

Quint. 5, 10, 28:

sed penitus haerens amor fastidio praesentium accensus est,

Curt. 8, 3, 6.—Esp., in phrase in praesentia (sc. tempora), for the present, at this time, under present circumstances:

hoc video in praesentia opus esse,

Cic. Att. 15, 20, 4:

providere quid oneris in praesentia tollant,

id. Verr. 2, 3, 1, § 1:

quae in praesentia in mentem mihi venerunt,

id. Fam. 4, 5, 1; id. Fin. 5, 8, 21; Liv. 31, 22, 8; 33, 27, 10; 33, 28, 6; Tac. Agr. 31; 39; Suet. Tib. 22; id. Claud. 4; Ter. Phorm. 5, 2, 14; Plin. 12, 3, 7, § 14.—Very rarely in praesentia, at hand, on hand, on the spot:

id quod in praesentia vestimentorum fuit, arripuit,

Nep. Alcib. 10, 5; cf.: in re praesenti, infra: in rem praesentem venire, to go to the place itself, go to the very spot, for the sake of a closer examination, Cic. de Or. 1, 58, 250:

in rem praesentem venias oportet, quia homines amplius oculis quam auribus credunt,

Sen. Ep. 6, 5: in rem praesentem perducere audientes, to transport one's hearers to the very spot, Quint. 4, 2, 123: in re praesenti, in the place itself, on the spot:

in re praesenti, ex copiā piscariā consulere, quid emam, aequom est,

when I am on the spot, Plaut. Cas. 2, 8, 65; Liv. 40, 9:

eodem anno inter populum Carthaginiensem et regem Masinissam in re praesenti disceptatores Romani de agro fuerunt,

id. 40, 17; Quint. 6, 2, 31:

praesenti bello,

while war is raging, Nep. Them. 2, 1; so sup.:

quod praesentissimis quibusque periculis desit,

Quint. 10, 7, 1; and comp.:

jam praesentior res erat,

Liv. 2, 36, 5.—

That happens or is done immediately, immediate, instant, prompt, ready, direct:

praesens poena sit,

the punishment might be instant, Cic. Div. 2, 59, 122:

preces,

immediate, not delayed, Prop. 2, 23, 64 (3, 28, 12):

mercari praesenti pecuniā,

with ready money, cash, Plaut. Capt. 2, 2, 8; Cic. Clu. 12, 34:

numerare praesentes denarios ducentos,

Petr. 109:

nummi,

id. 137:

supplicium,

instant execution, Tac. A. 1, 38:

Maelium praesenti morte multavit,

Flor. 1, 26:

praesens debitum,

Dig. 12, 1, 9; 20, 1, 13: praesenti die dari, in ready money:

quoties in obligationibus dies non ponitur, praesenti die pecunia debetur,

ib. 45, 1, 41:

libertatem aut praesenti die, aut sub condicione dare,

ib. 28, 7, 22.—Hence, adv.: prae-sens (opp. in diem), forthwith, immediately:

si, cum in diem mihi deberetur, fraudator praesens solverit,

in ready money, in cash, Dig. 42, 9, 10:

quod vel praesens vel ex die dari potest,

ib. 7, 1, 4.—

That operates immediately or quickly, instant, prompt, efficacious, powerful (i. q. valens):

praesens auxilium oblatum est,

Cic. Verr. 2, 4, 49, § 107:

non ulla magis praesens fortuna laborum est,

no more effective cure for their troubles, Verg. G. 3, 452:

quo non praesentius ullum, Pocula si quando saevae infecere novercae,

id. ib. 2, 127:

si quid praesentius audes,

more effective, bolder, id. A. 12, 152:

praesentissimum remedium,

Col. 6, 14; Plin. 28, 5, 14, § 53.—With objectclause:

o diva... Praesens vel imo tollere de gradu Mortale corpus, vel, etc.,

mighty, able, Hor. C. 1, 35, 2.—

Of disposition or character, present, collected, resolute:

animo virili praesentique ut sis, para,

Ter. Phorm. 5, 8, 64:

si cui virtus animusque in pectore praesens,

Verg. A. 5, 363:

animus acer et praesens,

Cic. de Or. 2, 20, 84:

non plures, sed etiam praesentioribus animis,

Liv. 31, 46:

praesentissimo animo pugnare, Auct. B. Alex. 40: Crassus, ut praesens ingenio semper respondit,

Plin. 17, 1, 1, § 4.—

Present, aiding, favoring, propitious:

Hercules tantus, et tam praesens habetur deus,

Cic. Tusc. 1, 12, 28; id. N. D. 2, 2, 6; 3, 5, 11:

deus,

Ter. Phorm. 2, 2, 31; cf.:

tu dea, tu praesens, nostro succurre labori,

Verg. A. 9, 404:

modo diva triformis Adjuvet, et praesens ingentibus adnuat ausis,

Ov. M. 7, 178.— Comp.:

nihil illo (praesagio) praesentius,

Flor. 4, 7, 9.—

Appropriate, pertinent, timely:

praesens hic quidemst apologus,

Plaut. Stich. 4, 1, 38; cf.:

en hercle praesens somnium,

id. Mil. 2, 4, 41.